Değerli okurlarım,
28 Şubat 2025’te Beyaz Saray'da basına açık geçen, o gergin Trump - Zelensky toplantısı, özellikle iki liderin atışmaları, jest ve minikleri, uzun süre akıllardan çıkmayacak.
Amerikan halkının vergilerinden oluşan 350 milyar doların siyasi ve askeri hesabını veremeyen, Trump tarafından "Üçüncü Dünya Savaşı kumarı oynamakla"[1] suçlanan bir Zelensky gördük. Öte yandan "Ukrayna'ya askeri yardım karşılığında 500 milyar dolar değerindeki nadir toprak elementleri adı verilen maden çıkarılması hakkı" isteyen bir Trump da gördük. Sonuçta görüşmenin ana konuları -biri Rusya ile savaşın sona erdirilmesiydi ; ikincisi değerli madenlere ilişkin anlaşmanın imzasıydı- taraflar uzlaşmayı başaramadıklarından kaldı.
İki lider arasındaki elektriklenme öyle şiddetli oldu ki Ukrayna heyeti, ABD Ulusal Güvenlik birimi tarafından, Beyaz Saray’dan çıkartıldı. Dünyada canlı yayınlanan tartışmalı görüşmenin hemen ardından, "aralarında Fransa, İngiltere, Polonya, İspanya, İrlanda, İzlanda, Almanya, Litvanya, Moldova ve İsveç'in de bulunduğu çok sayıda Avrupalı lider"[2] Ukrayna’ya tam desteklerini açıkladılar. Sonrasında Beyaz Saray dışında, sosyal ağlar üzerinden, gene dünyanın gözleri önünde süren karşılıklı yazışmalar, ABD Başkanı Donald Trump’ın, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'yi, yeniden Beyaz Saray'a davet edeceği söyleminde devam etmekte.
Yazımın bundan sonrasında üzerinde durmak istediğim konu Trump’ın başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyayı çivi üstünde tutan ekonomi politikaları. Araştırmalarımda -başta ciddi analiz sitesi legrandcontinent olmak üzere çeşitli yabancı kaynaklar- dan derlediğim bilgileri aşağıda sizlere sunuyorum.
Trump ABD’yi tam bir iş adamı anlayışıyla yönetmeye girişti
Joe Biden’ın ekonomist danışmanı Brian Deese, o zamanının merkezi isimlerindendi. Trump’ınkiyse az tanınan isimlerden ; Stephen Miran. Harvard Üniversitesi'nden ekonomi doktorası bulunan 41 yaşındaki Miran, Trump'ın ilk yönetimi sırasında, Hazine Bakanlığı'nda görev yapmış. Trump'a göre bugün emperyalist projesini gerçekleştirmek için biçilmiş kaftan.
Stephen Miran "Uluslararası ticaret düzenini bozarak, Amerikan kapitalizminin iç çelişkilerini çözmeyi amaçlayan" elli sayfalık bir ekonomik politikalar programı hazırlamış. Beyaz Saray da bu teknik dayanağı adım adım izlemekte.
Stephen Miran'a göre, gümrük tarifeleri, ABD tarafından korunmak isteyenlerin, ödemeleri gereken bir bedel. Miran, bu tarifelerin, diğer ülkelerden taviz koparmak için, pazarlık unsuru olarak kullanılmasını savunuyor. "Aynı zamanda diğer ülkelere, düşük faizli çok uzun vadeli ABD tahvillerine yatırım yaptırarak, kamu açığını finanse etmeleri yönünde" baskı sağlamasını hedefliyor."[3]
Stephen Miran'ın "ithalat vergileri ve dolar manipülasyonunu birleştiren" kuramsal yaklaşımının üç amacı var : "1. Eşi benzeri görülmemiş düzeylere ulaşan devasa Amerikan kamu bütçe açığını kapatacak parayı veya krediyi sağlamak; 2. Amerikan ihracat potansiyelinin teşviki için doların, para standartlarındaki değerinin düşürülmesini gerçekleştirmek; 3. Amerikan borcu üzerindeki faiz oranlarını düşük tutarak, doların, biriktirme amaçlı değil işlem amaçlı kullanılması yoluyla, küresel kısa vadeli anamal kaynağı olma rolünü korumak."[4] Stephen Miran'ın sabit fikri şu: Plaza Anlaşmaları'nı[5] Mar-a-Lago Anlaşmaları'na dönüştürmek.[6] Bu adlara ilişkin ayrıntıları, işaretli dipnotta bulabilirsiniz.
ABD’nin zayıf Aşil Topuğu
İtalya’nın önemli gazetelerinden Corriere della Sera'nın genel yayın yönetmeni, ekonomide uzman Federico Fubini ; Donald Trump'ın tüm emperyal söylemlerine rağmen, Amerika'nın Aşil topuğunun, görünen genel gücüne karşın zayıf olduğunu söylüyor ve düşüşe yol açabileceğini belirtiyor.[7] Federico Fubini’ye göre Trump ; büyük ölçüde bilinmeyen bir ekonomik zorlama doktrin uygulamakta (-Miran doktrini-).
Bu teoriye dayanarak, Trump, Avrupa'nın egemenliğini, Avro Bölgesi'nin kalbini hedef alarak aşındırmayı, onu yok etmeyi amaçlıyor. Oysa Amerikan kamu açığı muazzam ve büyümeyi sürdürüyor. Fubini’ye göre ABD’nin Aşil topuğu tam da bu nokta. Eğer Trump kamu borcunun dinamiklerini ve ağırlığını kontrol altına almayı ve finansmanını sorunsuz bir şekilde sağlamayı başaramazsa, ara seçimler arifesinde, seçmeninin önemli bir bölümünün desteğini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacak.
Federico Fubini’nin görüşleriyle devam ediyorum : " Trump’ın amacı doların devalüasyonu ve ABD tahvillerinin getirilerinin yapay olarak düşürülmesi. Avrupa kıtasını, borcun bir kısmını ödemeye zorlayarak, rezervlerinin bir kısmına el konması. Trump 23 Ocak'ta dolar destekli sabit kripto paraların küresel çapta geliştirilmesini ve yaygınlaşmasını teşvik etmek üzere, ABD dolarının dünya çapında egemenliğini teşvik etmeyi ve korumayı amaçlayan, bir yürütme emri imzaladı. Kongre, bu yönergenin, 100 gün içinde uygulanması için konu üzerinde çalışıyor. Dolar bazlı Stablecoin'ler, değeri ihraç edenin elinde tuttuğu dolar mevduatlarıyla desteklenen dijital ödeme araçları olacak. Bu girişim, doğrudan ABD Merkez Bankası'nın bağımsızlığını ve gücünü hedef alması bakımından, Donald Trump'ın emperyal yörüngesine uymaktadır. Radikal bir saldırı olup, bankanın rolünü, önemli ölçüde azaltma girişimidir." diyor Fubini.
Gene Fubini’den öğrendiğimize göre ; Stablecoin kararnamesinden beş gün sonra, Elon Musk, Visa ile sosyal ağı X üzerinden dijital ödemeleri mümkün kılmak için bir anlaşma yaptığını duyurdu. Trump yönetimi, ABD'nin ekonomik dengesizliklerini finanse etmek amacıyla, doğrudan Avrupa topraklarında gerçekleştirilecek, rezerv para birimi olarak euronun statüsüne yönelik, bir saldırı hazırlıyor.
Bu arada dün, 12 Mart 2025 tarihinde, Trump’ın Beyaz Saray’ın avlusuna, Elon Musk’ın TESLA marka 5 adet arabasını dizmesi ; eline verilmiş notlardan aracın özelliklerini okuyarak basına ve Amerikan halkına överek tanıtması ; hatta "kıdemli danışmanı ve Tesla'nın CEO'su Elon Musk'a desteğini göstermek amacıyla bir Tesla araç satın alırken, "Bu adam enerjisini ve hayatını bunu yapmaya adadı ve bence kendisine haksızlık yapıldı."[8] demesi ; ABD ekonomisini canlandırmak üzere herkesi TESLA satın almaya ikna etmeye çalışması, sanırım bir başka alışılmadık, bir o kadar da ABD için dramatik girişim olarak zihinlere geçecektir.
Demokratik Parti üyesi ABD Senatörü Elizabeth Warren’in eleştirisi[9]
"Tiyatrodayız ama perdeler hiçbir şeyi gizlemiyor. Beyaz Saray'daki seçkinlerden, internetteki sözde filozoflar topluluğuna, X'i açıp içkiyi bırakamayacak hale gelene kadar dizi izleyen sıradan Amerikalılara kadar, herkes, olup biten her şeyi, her ayrıntıyı, her sahne arkasını, kitaptaki her numarayı, görüyor. Sahne ve sahne arkası birleşiyor."dedi. Akademisyen ve siyasetçi, Senatör Elizabeth Warren, "Trump ve müttefikleri, bizi korkunç eylemleriyle boğmaya devam ederken, bunların farkına varmayacağımızı umuyorlar." diye de ekledi.
Avrupa’nın tepkisi ne olmalı ?[10]
Federico Fubini’ye dönersek ; "Avrupa için tek olası yanıt, egemen bir dijital ödeme aracı olarak, dijital euronun piyasaya sürülmesi" şart. Gerekli standartların yaklaşık iki yıldır Avrupa Parlamentosu'nda tıkandığını belirten Fubini, Avrupa siyasi sisteminin bu tepkiyi vereceğinden yana umutlu. Fubini, ayrıca, "Trump'ın dünyanın geri kalanına yönelik ekonomik baskı stratejisinin, işe yarama olasılığının düşük olduğu"na inanıyor.
Bu emperyalist iddianın aslında "Amerika'nın gerilemesinin bir işareti" olduğunu söylüyor. Trump’ın TESLA’ları Beyaz Saray’ın kapısının önüne art arda dizmesi, birini de kendisi satın alarak Amerikan halkına gaz vermeye çalışması, sanki Fubini’yi bir anlamda haklı çıkaran önemli bir ayrıntı gibi duruyor. Üstelik "Trump'ı Avrupa egemenliğine saldırmaya iten şey, kendi zaafıdır." diye de belirtiyor.
Değerli okurlarım, sonraki yazılarımı da "Trump emperyalizmi" konusunda sürdüreceğim.
Esen kalın.
[1] https://www.bbc.com/turkce/articles/cly22vpw64lo
[2] https://tr.euronews.com/2025/03/01/trump-zelenskiy-kavgasinin-ardindan-avrupali-liderlerden-ukraynaya-tam-destek
[3]https://www.lecho.be/les-marches/actu/general/stephen-miran-la-tete-pensante-de-donald-trump/10596624.html
[4] https://www.lopinion.fr/economie/le-nouvel-economiste-de-trump-plaide-pour-des-droits-de-douane-a-20
[5] 22 Eylül 1985 tarihinde Fransa, Batı Almanya, Japonya, ABD ve Birleşik Krallık'ın New York'ta bulunan Plaza Otel'de para piyasalarına müdahale ederek Japon yeni ve Alman Markı karşısında ABD dolarını değer kaybettirilmesi için yaptıkları antlaşmadır. Anlaşmasının ana amacı, para kontrolünü zorlayarak Amerikan ve Avrupa mallarının ihracatta Japon malları karşısında rekabet gücünü sağlamaktı.
[6]https://legrandcontinent.eu/fr/2025/02/28/la-doctrine-miran-le-plan-de-trump-pour-disrupter-la-mondialisation/. Daha ayrıntılı bilgi için Bkz.: https://www.indyturk.com/node/541951/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/trump-ve-mar-lago-bask%C4%B1n%C4%B1
[7] https://legrandcontinent.eu/fr/2025/02/21/lempire-aux-pieds-dargile-la-faille-economique-du-projet-de-donald-trump/
[8] https://www.aa.com.tr/tr/dunya/trump-elon-muska-destegini-gostermek-icin-bir-tesla-satin-aldi/3506887
[9] https://legrandcontinent.eu/fr/2025/02/05/trump-destruction-spectaculaire/
[10] https://legrandcontinent.eu/fr/2025/02/21/lempire-aux-pieds-dargile-la-faille-economique-du-projet-de-donald-trump/
