650 kadar akrep türünün çok azı tehlikelidir. Türkiye’de 13 tür akrep vardır. Erişkinde ölüm nadir, fakat 6 yaş altındaki çocuklarda sıktır. 10 yaşın altında ve 65 yaşın üzerinde akrep türü ne olursa olsun risk yüksektir. Akrep zehri kalp üzerine etkilidir, tansiyon düşüklüğü, taşikardi, bradikardi yapabilir. Birçok akrep sokmasında lokal şikayetler dışında başka bir belirti bulunmaz, tedavi gerektirmez. Fakat sistemik belirtiler olduğunda hasta dikkatle değerlendirilmelidir. Yoğun bölgesel ağrı, kızarıklık, yanma, nekroz, ateş, taşikardi, terleme ve bulantı varsa dikkatli olmalıdır. Sadece ağrısı olan, diğer belirtileri olmayanlarda ağrı kesiciler verilebilir. Hasta en az 6 saat takip edilmelidir. EKG ve kalp bulguları değerlendirilmelidir. Birçok akrep sokmasında tedavi gerekmez. Sokulan yer sabun ve suyla yıkanabilir, buz uygulanabilir. Isırılan bölgeyi kesip kanatmak ve turnike yararsızdır. Kortizon ve antihistaminik ilaçlar etkisizdir. Beyin, solunum ve kalp-damar bulguları olanlarda mutlaka akrep zehrine karşı antivenom tedavi uygulanmalı, tetanoz profilaksisi yapılmalıdır. Yine 6 yaşın altındaki çocuklara mutlaka antivenom uygulanmalıdır.
YILAN SOKMASI
Belirtiler kişiden kişiye ve yılan türüne göre değişir. Yılan zehri sinir, böbrek ve kan dokularına karşı toksik etkilidir. Sistemik etki olduğu zaman ısırma yerinde kanama, ağrı, ödem, kızarıklık, ekimoz, baş dönmesi, baş ağrısı, bulanık görme, taşikardi, tansiyon düşüklüğü, bulantı, kusma, ishal, nefes darlığı olabilir. Zehir etkileri kan tetkikleri ile saptanabilir. %20 vakada hiçbir belirti yoktur, buna kuru ısırık adı verilir. Yılan ısırığında yarayı emmek, yarayı kesmek, yaraya turnike uygulamak yanlıştır. Yara kaşınmamalı ve sıkılmamalıdır. Hareketsiz ve sakin olunması önemlidir. Yara yeri soğuk suyla yıkanabilir, buz uygulanabilir. Şiddetli lokal belirtileri ve sistemik bulguları olan hastalarda mutlaka yılan zehrine karşı antivenom tedavisi uygulanır ve tetanoz profilaksisi yapılır. Zehirlenme belirtileri yoksa antivenom tedavisine gerek yoktur.
ARI SOKMASI
Arı soktuğunda o bölgede hafif geçici ağrı, yanma, kaşıntı ve kızarıklık olur, normalde iyileşir. Bazı kişiler ise arıya karşı alerjiktir. Bu kişilerde anafilaksi adı verilen reaksiyonlar hızla ortaya çıkabilir. Yüzde, gözde şişlikler, nefes darlığı, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, çarpıntı, yaygın kaşıntı ve deri lezyonları anafilaksiyi gösterir. Basit arı sokmalarında sabunlu su ve buz uygulaması, lavanta etkili iken anafilaksi ortaya çıktığında acil tedavi, adrenalin, kortizon gibi tedaviler uygulanır.
SİVRİSİNEK SOKMALARI
Sivrisinek sokmalarını önlemek için lavanta sürmek etkili olabilir. Soktuğunda soğuk kompres, diş macunu, bal uygulamak etkilidir. Pamuk vasıtası ile sirke uygulamak şikayetlerin ortadan kalkmasını sağlar.
KENE ISIRMASI
Her kene ısırığından sonra hastalık ortaya çıkmaz, ancak bazı kene türleri hastalığı bulaştırabilirler. Kene ne kadar uzun süre vücutta kalır ve kan emerse hastalık riski o kadar artar. Genellikle kene ısırmasından 16-24 saat sonra risk artmaktadır. Kene tarafından ısırılan kişi çoğunlukla bunu fark edememektedir. Kene mümkün olan en kısa zamanda vücuttan uzaklaştırılmalıdır. Kenenin en kısa sürede vücuttan uzaklaştırılması gerekir. Çünkü hayati tehlike yaratır. Kenenin üzerine sigara basmak; alkol, kolonya, ispirto, yağ dökmek; keneyi patlatmak son derece sakıncalıdır. Böyle bir durumda kene kendini korumak amacıyla kusar, salgıları ortaya çıkar ve bulaşma olasılığı artar. Kene bir pens veya cımbız yardımı ile tıpkı bir çiviyi çıkarır gibi sağ-sola oynatılarak çıkarılmalı, kenenin çıkarıldığı bölge tentürdiyot ile dezenfekte edilmelidir. Eğer bu başarılamıyorsa en kısa sürede bir sağlık merkezine başvurulmalıdır.
