Toplumsal haber merkezi
Uzun zamandır gündemde olan EYT düzenlemesi Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edilmesinin ardından 7 Şubat Salı günü Meclis Genel Kurulu'nun önüne gelecek.
Şubat ayında yasalaşması beklenilen düzenlemenin AKP'li Cumhurbaşkanı'nın imzasıyla Resmi Gazete'de yayınlanacağı duyuruldu.
NE OLMUŞTU?
2 Şubat günü Cumhur İttifakı milletvekillerinin imzasını taşıyan 4 madde meliste görüşüldü.
AKP'li Akbaşoğlu Meclis Başkanlığı'na sunduğu 4 madde hakkında şu ifadeleri kullanmıştı:
Teklifle 3 şeyi düzenliyoruz: 4 maddeden müteşekkil bir teklif; ikisi esasa ilişkin, biri yürürlüğe, birisi de yürütmeye ilişkin. Sunduğumuz teklif, EYT'ye has, yalın, sade, uygulanabilirliği basit ve en genel, en kapsamlı şekilde, hakları genişletici şekilde bir düzenlemeyi ihtiva ediyor.
Birinci düzenlememiz; yaşa takılma engelinin kaldırılması. Yürürlükteki mevzuata göre, prim gün sayısını ve çalışma süresini, sigortalılık süresini dolduran herkes kendi mevzuatı çerçevesinde yaşa takılmadan istisnasız emekli olabilme hakkına sahip. İster Bağkur'lu ister SSK'lı ister Emekli Sandığı hangi noktada olursa olsun, bu konuda emeklilikte yaşa takılma meselesi, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren artık tarihe kavuşmuş olacak. Kimler için; 8 Eylül 1999, bu tarih dahil olmak üzere, yani 9 Eylül 1999'dan önceye sigortalılık süresini mevcut mevzuata göre götürebilen her bir çalışanımız, artık yaş şartına bağlı olmaksızın emekli olabilecek.
İkinci olarak, çalışma hayatının desteklenmesi ve kayıt içerisinde bunun devam etmesi, üretimin, ihracatın, ekonominin büyümesi ve bu konuda bir sekteye uğranılmaması; işçimizin de işverenlerimizin de iş yerimizin de lehine sonuçlar doğurabilmesi amacıyla, bu konuda sosyal güvenlik destek primini getirmek suretiyle, iş yerlerine, emekliliği hak edip, emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 10 gün içerisinde tekrar işe başlamak durumunda olan bütün çalışanlarla ilgili yaklaşık 500 TL bir desteklemeyi Hazinemiz, devletimiz üstleniyor. Bu konuda yüzde 5 oranında bir destek primi söz konusu oluyor.
TAŞERON İŞÇİLER
Teklifle, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin geçici 23. ve 24. maddesinde düzenlenen ve emekliliğe hak kazanıldığı takdirde bu çalışan işçi kardeşlerimizin zorunlu olarak iş akdinin feshine dönük düzenlemeyi kaldırıyoruz. Emekliliği hak eden, taşerondan işçi kadrosuna geçen bütün çalışanlarımız için ister emekli olabilme isterse kendi yerlerinde çalışabilme imkanlarını sağlıyoruz. Yüzbinlerce insanımızın da zorunlu emekliliğini bu kanun teklifi kapsamında ortadan kaldırmış oluyoruz.
Bu dört maddenin açıklanmasıyla beraber Birleşik Kamu- İş Konfederasyonu Genel Başkanı Mehmet Balık: ''EYT mağduriyetinin giderilmesi adına 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortası başlamış yurttaşlar yaralabilmektedir. Bu durumda 1 gün 1 ay gibi kısa sürelerle birçok yurttaşımız 17 sene fazladan çalışmak zorunda olması hakkaniyetli değildir'' açıklamasında bulundu.
'EYT HAK MAĞDURİYETİ KOŞULSUZ ŞARTSIZ GİDERİLMELİDİR'
Balık, hazırlanan maddeler için, ''Komisyonda gösterdikleri tavırda açıkça şarta bağlı EYT düzenlemesini getirecekleri ortadadır'' ifadesini kullandı.
2 Şubat 2023’te Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmeye başlanacağı duyurulan EYT kanun teklifinde, emekliliğe esas tarih olarak 8 Eylül 1999 kabul edilmektedir.
Bu durumda sigortalılık süresi ve primi 8 Eylül 1999 yılı öncesinde başlayan kadın çalışanlar 38, erkek çalışanlar ise 43 yaşında emekliliğe hak kazanmaktadır.
Ancak; EYT mağduriyetinin giderilmesi adına 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortası başlamış yurttaşlar yararlanabilmektedir. Bu durumda 1 gün 1 ay gibi kısa sürelerle birçok yurttaşımız 17 sene fazladan çalışmak zorunda olması hakkaniyetli değildir.
Ayrıca yasanın 17 Ağustos depreminden hemen önce çıkarılması birçok depremzede yurttaşımızın olağanüstü koşullar nedeni ile sigorta girişleri yapılamayarak çalışma hayatları başlamasına rağmen resmiyet kazanamamıştır.
Hem deprem felaketi hem de birkaç gün birkaç ay gibi farklarla EYT düzenlenmesinden yararlanamayan yurttaşlarımız için EYT başlangıç tarihinin 31 aralık 1999 olarak belirlenmesi daha doğru olacaktır.
Aylık bağlama oranlarındaki yüzde 70-75 oranları 1999 ve 2008 kanun değişiklikleri ile yüzde 50 seviyelerine çekilmesi emekli olacak yurttaşlarımızı çalıştıkları zamanki hayat standartlarını ya yarısını elinden alarak emekli olduklarında ömür boyu çalışmaya ya da açlığa teslim etmektedir.
2000 yılına kadar emekli aylığı hesaplanmasında prim ödemeleri güncellemesi enflasyon ve büyüme oranları yüzde 100’ü dikkate alınırken 2008 yılında yapılan kanun değişikliği ile milli gelirin payı yüzde 100’den yüzde 30’a düşürülmüştür.
Bu durumda aynı işi yapan 2008 yılı öncesi emekli olan yurttaşlarla 2008 yılı sonrası emekli olan yurttaşlarımız arasında maaş farkları arasında büyük fark oluşmuştur.
8 Eylül 1999 öncesi stajyer olarak çalışanları EYT kapsamına alınmaması ve staj sigortalarının yok sayılması yine büyük bir mağduriyete sebep olmaktadır. O tarih öncesi stajyer olarak çalışanlar kademeli emeklilik sistemi ile ikinci bir mağduriyet yaşamalarına sebep olmaktadır.
Milyonlarca EYT'li yurttaşımız koşulsuz şartsız emeklilik haklarını geri istemektedir. Komisyonda gösterdikleri tavırda açıkça şarta bağlı EYT düzenlemesini getirecekleri ortadadır.
8 eylül 1999 öncesi haklar aynen iade edilmeli, 5 bin prim günü ve %70 maaş bağlama oranı geri getirilerek EYT mağduriyeti bitirilmelidir.