Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’ya harekat başlatması, başta Avrupa kıtasında olmak üzere küresel güvenlik ortamını kökünden değiştirdi. İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde Avrupa’da görülen en büyük savaşın diğer ülkelere ve kıtanın diğer coğrafyalarına sıçrama olasılığı, özellikle NATO üyesi olmayan ülkelerde güvenlik kaygılarını artırdı.
NATO’nun 5’inci Maddesi’nin yarattığı güvenlik şemsiyesinden yararlanmak isteyen ilk ülke, Rusya’yla 1300 kilometre sınır paylaşan Finlandiya oldu.
İsveç kamuoyu da Fin komşularını takip etti ve ülkenin 200 yıllık tarafsızlık politikasını sonlandırdı.
Bir ülkenin NATO’ya katılabilmesi için oy birliği, yani mevcut 30 üye ülkenin tümünün onayı gerekiyor.
Ancak, NATO’nun iki ülkeyle birlikte genişleme olasılığı Türkiye’nin itirazıyla karşı karşıya.
İki ülkenin resmi başvurusu sonrası iki ülkenin terör örgütlerine destek verdiğini iddia eden AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan, “NATO’ya Finlandiya ve İsveç’in girmesine ‘Hayır’ diyeceğimizi ilgili arkadaşlarımıza söyledik, yolumuza bu şekilde devam edeceğiz” dedi.
Bu tepki Finlandiya tarafında şok etkisi yarattı. Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, resmi başvurudan yaklaşık bir ay önceki bir telefon görüşmesinde (4 Nisan) Erdoğan’ın kendisine “Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliklerine olumlu bakıyoruz” dediğini aktardı.
Niinisto, Erdoğan’ın açıklamaları sonrası kafasının karıştığını söyledi.
‘OLUMLU GÖRÜŞ DEFALARCA TEKRARLANMIŞ'
Ilta-Sanomat gazetesine konuşan Niinistö, bu sürecin ayrıntılarını aktardı. Niinistö, Erdoğan’la görüşmesinden bir ay sonra Fin Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto’nun 5 Mayıs’ta Türk mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu’yla görüşmesi sırasında da Erdoğan’ın ‘olumlu’ görüşünün tekrarlandığını söyledi.
Finlandiya cumhurbaşkanı, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’ten de üyeliklerine dair sorun bulunmadığına dair açıklamalar geldiğini hatırlattı.
Niinistö, bu açıklamalar nedeniyle iki ülke arasında yanlış anlaşılma olabileceğini düşünmediğini belirtti. Finlandiyalı lider, ülkesinin Ankara’ya uyguladığı silah ambargosunun çok küçük bir seviyede olduğunu belirtip Türkiye’nin NATO’nun gündemine kendi görüşlerini getirmek istediğini söyledi.
Yine de bu konuların görüşebileceğini belirten Niinistö, Türkiye’nin ülkesinden bazı kişilerin iade talebi hakkındaysa bunun mahkemelerin işi olduğunu belirterek olumsuz konuştu.
Finlandiya cumhurbaşkanı, Türkiye’nin öngörülemez olduğunu belirterek bunun hızlı sonuçlar doğurabileceğini ancak ‘uzun’ bir süreç riskinin de bulunduğunu söyledi.
ÖNGÖRÜLEBİLİR MİYDİ?
Finlandiya’nın güvenlik çekincelerinin Türkiye tarafından kullanıldığı analizini yapan Helsingin Sanomat gazetesiyse Erdoğan’ın davranışının daha önceden öngörülüp öngörülemeyeceği sorusunu araştırdı.
Gazeteye konuşan Finlandiya Meclisi Dış İlişkiler Komisyonu Başkan Yardımcısı Erkki Tuomioja, bir cumhurbaşkanının başka ülkedeki mevkidaşına yalan söylemesinin beklenemeyeceğini belirtti.
Tuomioja, Türkiye’nin hareketlerinden şüphe edilse bile prensipte buna aykırı davranılamayacağını söyledi.
Parlamentonun savunma komisyonu başkanı olan Petteri Orpo’ysa Türkiye’yle ilişkilerinin iyi olduğunu belirterek, NATO kararının kendileri için sürpriz olduğunu söyledi.