Kazakistan'ın başkenti Astana'da 20'incisi düzenlenen Suriye konulu görüşmeler tamamlandı. Türkiye'yi Dışişleri Bakan Yardımcısı Burak Akçapar başkanlığındaki heyetin temsil ettiği toplantılarda, Rus heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov, İran'a Dışişleri Bakanı Siyasi İşler Danışmanı Ali Asgar Hacı ve Suriye'ye Dışişleri Bakan Yardımcısı Ayman Susan başkanlık etti.
İki günlük görüşmelerin en önemli ayağı, Türkiye ile Suriye arasındaki normalleşme sürecinin yol haritasının konuşulduğu dörtlü toplantı oldu. Bu toplantı yaklaşık 2 saat sürdü. Bunun yanında Astana formatı çerçevesinde Suriye çevresindeki bölgesel durumun değişimi ve sahadaki son gelişmelerin müzakere edildiği görüşmelerde, Suriye'deki terörle mücadele, rehinelerin serbest bırakılması, kayıp kişilerin aranması gibi güven artırıcı önlemlerin yanı sıra insani durum, ülkenin yeniden inşa edilmesi ve Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönüşleri için koşulların yaratılması gibi konular da masaya yatırıldı.
GAYRİMEŞRU ÖZYÖNETİM GİRİŞİMLERİ VE TERÖR OLUŞUMLARINI KINAMA
Görüşmelerin sonunda yayınlanan sonuç bildirgesinde Suriye’nin toprak bütünlüğüne, Anayasa Komitesi’nin rolüne ve terörle mücadeleye yapılan vurgular yanında bir madde dikkat çekti. Sonuç bildirgesinde “gayrimeşru öz yönetim girişimleri ve terör oluşumlarını destekleyen ülkelerin eylemleri” kınandı.
Sonuç bildirgesinde PKK/YPG terör örgütlerinin Suriye’nin kuzeyinde kurduğu sözde özerk bölgeler doğrudan hedef alındı. Bu oluşumları destekleyen ülkelerin kınanması da ayrıca önemli. Çünkü bu sözde özerk bölgelerin oluşturulmasını destekleyen ve PKK/YPG terör örgütünü ‘müttefik’ olarak adlandıran ülke ABD. Bu maddenin benzerleri önceki görüşmelerin sonuç bildirgelerinde de yer alıyordu. Ancak içinde bulunulan koşullarda bu maddenin yeni gelişmelere yol açması olası görünüyor.
RUSYA’NIN DEĞİŞEN TAVRI
Rusya, Suriye’nin cihatçı teröre karşı mücadelesinde Esad yönetimine destek oluyor. Rusya; Türkiye ve Suriye arasındaki gerilimin azaltılması ve her iki ülkenin normalleşme sürecine girebilmesi için de mekanizmalar kurulmasını sağladı. Suriye’nin cihatçılara karşı mücadelesine destek olan Rusya, Türkiye’nin de PKK’yla mücadelesindeki ‘güvenlik kaygıları’nı anladığını defalarca belirtmişti ancak bu mücadelede doğrudan Türkiye’ye destek olduğunu hiçbir zaman beyan etmemişti. Rusya, Kürt gruplar olarak adlandırdığı terör yapılanmasını doğrudan karşısına almadığı gibi bunların Şam ile diyalog kurmasına da çalışmıştı.
Ancak Astana görüşmelerinden sonra basına demeç veren Rus temsilci Bogdanov PKK/YPG terörüyle ilgili bu kez daha net ifadeler kullanmayı tercih etti.
Rus diplomat, “Amerikalılar elbette orada kendi yönetimi olan bir tür mini yarı devlet örgütleyen bir dizi Kürt örgütünü destekliyor. Bu kesinlikle kabul edilemez. Elbette biz Kürtlerin sorunlarının diyalog yoluyla çözülmesinden yanayız. Fakat ne yazık ki Amerikalıların bununla ilgilenmediğini ve Kürt müttefiklerine, Şam ile diyalog kurmalarına izin vermediklerini düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.
Rusya’nın değişen tavrı ve PKK/YPG’nin sözde özerk yönetimlerinin sonuç bildirgesinde hedef alınması Türkiye-Suriye görüşmelerini etkileyecek başat konu. Suriye, Türkiye’nin topraklarından ‘ön koşulsuz’ çekilmesini istersen Türkiye bunu reddediyor. Türkiye’nin çekilme şartlarının en önemlisi, terör koridoru olarak nitelenen sözde özerk bölgelerin ortadan kaldırılması.
SURİYE DIŞİŞLERİNDEN TERÖR KORİDORUNA TAVIR
Arap basınına konuşan Suriye heyetinin başkanı Ayman Susan, Türkiye’nin Suriye topraklarından çekilmesinin iki ülke arasındaki normalleşme süreci ile herhangi bir alandaki işbirliği için tek giriş noktası olduğunu söyledi. Terörle mücadelede “seçici” olmamak gerektiğine dikkat çeken Susan, sınır güvenliğini sağlamanın komşu ülkelerin ortak sorumluluğu olduğunu vurguladı. Susan, Türk askerinin geri çekilmesinin net bir takvime bağlanmasını ve bu geri çekilmenin fiilen başlaması gerektiğini söyledi.
Ayman Susan’ın terörle mücadelede seçici olmamak gerektiğine ilişkin ifadeleri, Türkiye’den cihatçı grupları korumamasını istemesi olarak yorumlanabilir. Ancak bir diğer yorum da, Suriye’nin de artık PKK/YPG’ye terör örgütü olarak bakacağı ve onlarla mücadele edeceği olabilir.
Susan, Rus kanalı RT’ye de açıklamalarda bulundu. “Kürtler ulusal yapımızın bir parçasıdır.” diyen Susan, “Kürtlerle diyalog Suriye’nin birliği temelinde yapılmalı. Washington er veya geç Suriye’den çıkacak, o zaman Kürt dosyası kolayca kapanır” ifadelerini kullandı. Suriye Dışişleri Bakan Yardımcısı, ABD’nin Suriye’nin istikrarını bozmak için çalıştığını vurguladı.
