Ercan Çankaya
En yüksek ekonomik değerde kamu ihalesi alan beşinci firma olan Yapı Merkezi'nin Doğu Afrika'da inşa ettiği Tanzanya Darüsselam-Morogoro Demiryolu Projesi'nde çalışan 2000’e yakın Türk işçi, maaşlarını alamadıkları için greve çıktı. İşçilerin grevi dördüncü gününe girdi.
Toplamda bin 224 km'lik toplam hattın inşaatında çalışan Türk işçilerin maaşlarının yatmamasına rağmen aynı inşaatta çalışan Tanzanyalı personelin maaşının yattığı öğrenildi. Toplumsal’a konuşan işçiler, şirketin hak edişlerin yüzde 30’unu Tanzanya’da projede bırakarak yüzde 70’ini Türkiye’deki merkeze gönderdiğini vurgulayarak kendi hak edişleriyle şirketin diğer borçlarının ödendiğini açıkladılar.
7 aydır maaşları tam ödenmeyen işçiler, en son tam maaşlarını Ocak ayında aldıklarını belirtirken Nisan sonunda çıkış yapan personelin alacaklarının ise hâlâ kendilerine verilmediğini dile getirdiler. Şirketi aradıklarında 'mahkemeye verin' yanıtı aldıklarını söylediler.
İHALE ÜSTÜNE İHALE
Yapı Merkezi'nin 2017 yılında Tanzanya Projesi Lot-1 denilen 0-200 KM arası hızlı tren projesini aldığını, 2018 yılında da 200-500 km arası Lot-2 diye adlandırılan kısmın ihalesini de aldığını anlatan işçiler; 2022'de de 500-1000 km arasındaki iki projenin de ihalesini kazandıklarını anlattılar. Altı yıldır bölgede çalışmalarını sürdüren şirketin, pandemiyle birlikte Türk personelin maaşını yavaş yavaş gecikmeli ödemeye başladığı, 2022 yılına kadar maaşların 4 ay geriden ödendiği belirtilirken, 2023 yılına gelindiğinde ödemelerin daha da düzensiz hale geldiği öğrenildi.
Şirket ödemeleri beş ay sarkıtmaya başlayınca bazı Türk çalışanlar işi bıraktı. Bunun üzerine Yapı Merkezi, bir maaş yatırdı ve bundan sonra süreci ödemelerin düzenli olacağını söyledi. Ama bu söz de yerine getirilmedi.
'ZARAR EDİYORUZ’
Şirket; 'Darüsselam-Morogoro', 'Morogoro-Makutupora', 'Makutupora-Tabora' ve 'Tabora-Isaka' aralarında süren demiryolu inşaatlarında çalışanlarına maaş verememesinin nedenini ise 'zarar ediyoruz' gerekçesiyle açıkladı.
Şirketin projelerden zarar ettiği ve kredi bulamadığını söylemesine rağmen yeni projeler alması dikkat çekti. İşçilerse asıl sorunun fazla Türk personel getirmesi ve sürekli proje müdürlerinin değiştirmesi olduğunu belirtti. Hatta bazı projelerde bir Türk işçinin yapacağı iş için 3 Türk işçi getirildiği, sahada koordinasyon eksikliği nedeniyle de verimli çalışmanın gerçekleşmediği öğrenildi.
AYDA 2 GÜN İZİN
Toplumsal’a konuşan işçiler, bugüne kadar şantiyede haftanın 7 günü çalıştıklarını belirtirken sadece iki haftada bir pazarları izin kullanabildiklerini söylediler.
‘YAP İŞLET DEVRET’ İHALELERİN YILDIZI
“Yap işlet devret” modeliyle ihaleye çıkan projelerde başı çeken Yapı Merkezi, bugüne kadar 243 milyar 909 milyon 543 bin liralık kamu ihalesi aldı.
Bazı projeler şöyle:
1915 Çanakkale Köprüsü ve Otoyolu Projesi
TOGG’un Gemlik Tesisi
İstanbul’un Avrupa ve Asya yakalarını karayoluyla bağlayan Avrasya Tüneli Projesi
Ankara-Konya YHT
Irmak-Karabük- Zonguldak Demiryolu
Yerköy- Sivas YHT
Dubai Metro
Casablanca Tramvayı
Doha Metrosu
